GłównaZdrowiePrzemoc i agresja.Kampania informacyjna dla Polonii w Norwegii część 1.
, ,

Przemoc i agresja.Kampania informacyjna dla Polonii w Norwegii część 1.

W literaturze i mediach nieustannie poruszany jest problem przemocy, który stanowi wszechobecne zjawisko. Przemoc występuje w różnych środowiskach i aspektach życia, a współcześnie staje się coraz bardziej widoczna i narastająca w niepokojący sposób. Czym jednak jest przemoc? Jak ją rozumieć i definiować? Te pytania stawiamy na początku, traktując odpowiedzi jako wprowadzenie do dalszej analizy.

Definicja przemocy jest skomplikowana i wieloaspektowa. Według R. Gellesa i M. A. Strausa, trudności w definiowaniu wynikają z faktu, że przemoc nie jest pojęciem klinicznym ani naukowym, lecz politycznym, co oznacza, że jej rozumienie zmienia się wraz ze zmianami społecznymi. W codziennym języku przemoc jest często utożsamiana z brutalnością, okrucieństwem czy przestępczością. Zazwyczaj rozumiana jest jako relacja międzyludzka oparta na użyciu przeważającej siły, co utrudnia samoobronę osoby doświadczającej przemocy ze względu na asymetrię sił.

Przemoc nie powinna być mylona z agresją – różni się od niej przewagą sił po stronie sprawcy. Celem przemocy jest wyrządzenie szkody, wywołanie bólu i cierpienia oraz poniżenie osoby będącej celem przemocy. Sprawca jest świadomy konsekwencji swoich działań, które mają na celu kontrolowanie i podporządkowanie ofiary, poprzez naruszanie jej praw osobistych, manipulowanie i ignorowanie jej dobra.

Różnorodność Przemocy

I. Pospiszyl definiuje przemoc jako wszelkie, nieprzypadkowe akty godzące w osobistą wolność jednostki lub powodujące szkody fizyczne i psychiczne, wykraczające poza społeczne zasady wzajemnych relacji. Przemoc narusza prawa osobiste, takie jak prawo do nietykalności fizycznej i godności. Według M. Borowskiego przemoc jest dziedzictwem po zwierzęcych przodkach, lecz w przeciwieństwie do zwierząt, które stosują przemoc racjonalnie, u ludzi często przemoc staje się sposobem życia.

Przemoc może mieć różne formy i występuje również w rodzinach, niezależnie od kultury, wyznania, środowiska, wykształcenia czy grupy społecznej. Przemoc domowa, skierowana przeciwko członkowi rodziny, narusza jego prawa osobiste, powodując cierpienie i szkody. Doświadczać jej mogą kobiety, dzieci, osoby starsze, chore, a czasami także mężczyźni. Przemoc można analizować z czterech perspektyw: biologicznej, psychologicznej, psychiatrycznej i socjologicznej. Zwykłe definicje przemocy uwzględniają rodzaj zachowania, intencje i skutki przemocy.

Przemoc może mieć charakter instrumentalny, bezinteresowny, zbiorowy lub indywidualny. Ma tendencję do powtarzania się, eskaluje i przebiega w wymiarze dominacja – uległość. Składa się z trzech faz: narastania napięcia, gwałtownej przemocy i fazy miodowego miesiąca, po której cykl zaczyna się od nowa.

Formy i Rodzaje Przemocy

1. Przemoc fizyczna: Narusza nietykalność fizyczną przez zadawanie bólu, uszkodzenia ciała, czy groźby. Skutki obejmują złamania, siniaki, poparzenia, rany itp. Jest to powszechne w domach, gdzie 84-97% rodziców w Wielkiej Brytanii i USA stosuje kary fizyczne. W Polsce ponad 60% rodziców również stosuje kary fizyczne wobec dzieci.

2. Przemoc psychiczna: Związana z naruszeniem godności osobistej, wyrażająca się przez poniżanie, manipulowanie, brak wsparcia, izolację społeczną, groźby, krytykę i inne formy degradacji werbalnej. Powoduje długotrwałe cierpienia psychiczne, często trudne do zauważenia i zmierzenia. Przykładem tej formy przemocy jest gaslighting, czyli technika manipulacji, gdzie sprawca wmawia ofierze chorobę psychiczną, by ją kontrolować i izolować.

3. Przemoc seksualna: Obejmuje wymuszanie pożycia seksualnego, pedofilię, kazirodztwo, gwałt oraz inne akty seksualne bez zgody osoby skrzywdzonej Dotyczy zarówno dzieci, jak i dorosłych, w tym żon zmuszanych do współżycia przez mężów. Przemoc ta służy demonstrowaniu władzy i dominacji, często w kontekście patriarchalnych norm społecznych.

4. Przemoc ekonomiczna: Polega na kontrolowaniu osoby pokrzywdzonej poprzez pieniądze i wartości materialne. Może obejmować pozbawianie środków do życia, kontrolowanie wydatków, ograniczanie dostępu do wspólnych dóbr, zastraszanie oraz uzależnianie osoby skrzywdzonej finansowo. Przeważnie dotyka kobiety w związkach i na rynku pracy.

Przyczyny i Mechanizmy Przemocy

Przemoc, w tym ekonomiczna, ma swoje korzenie w kulturowych uwarunkowaniach, takich jak tradycyjny podział ról, który uprzedmiotawia kobiety w stosunku do mężczyzn. System patriarchalny, w którym dominują mężczyźni, ogranicza kobiety do sfery prywatnej i sprawia, że są zależne finansowo. Choć współczesne prawo dąży do równości w rodzinie, wciąż utrzymują się stereotypowe role, gdzie kobieta odpowiada za emocje, a mężczyzna za podejmowanie decyzji.

Przemoc może być skutkiem utraty kontroli przez sprawcę, a jej występowanie zależy od poczucia bezkarności, zaspokajania własnych potrzeb sprawcy oraz naruszenia praw osoby skrzywdzonej. Szczególnie dotkliwa jest przemoc w rodzinie, gdzie sprawcami są bliscy, a pokrzywdzonymi są osoby wymagające opieki. Alkoholizm, zła sytuacja ekonomiczna i chłodna atmosfera w rodzinie przyczyniają się do przemocy, której rozmiar trudno oszacować.

Skutki i Zapobieganie Przemocy

Wiele przypadków przemocy wynika z powielania negatywnych wzorców i braku kompetencji społecznych, co prowadzi do niskiej samooceny osób doświadczających przemocy i ich podporządkowania sprawcom. Przemoc psychiczna wpływa na samoocenę, powodując depresję i lęki. Zapobieganie przemocy wymaga zaangażowania kobiet oraz działań rządzących w celu eliminacji dyskryminacji. Równość między płciami przyczyni się do zmniejszenia przemocy.

Osoby doświadczające przemocy często nie zgłaszają problemu, czując się osamotnione i bezsilne. Sprawcy natomiast często uzasadniają swoje zachowania jako formę kontroli. Przemoc może prowadzić do stanów lękowych, depresji, a w skrajnych przypadkach myśli samobójczych. Mechanizm „wyuczonej bezradności” skutkuje brakiem reakcji na przemoc, co potęguje poczucie bezsilności osób skrzywdzonych. Niezbędne są terapie, które pozwolą osobom skrzywdzonym odzyskać kontrolę nad swoim życiem.

Przemoc w rodzinie, w tym seksualna, wywołuje długofalowe skutki fizyczne i emocjonalne, takie jak problemy w relacjach oraz trudności w nauce. Dzieci, które doświadczyły przemocy, mogą przenosić te wzorce w dorosłość, a osoby pokrzywdzone przemocą często nie są w stanie same zgłosić przemocy, co utrudnia diagnozowanie ich problemów.

W kolejnych artykułach tego cyklu przyjrzymy się szczegółowo różnym formom przemocy i agresji, ich przyczynom oraz skutkom, a także możliwościom przeciwdziałania i pomocy osobom doświadczającym przemocy. Naszym celem jest zwiększenie świadomości społecznej na temat tego poważnego problemu i promowanie działań prowadzących do jego ograniczenia.

red.Marta Czajkowska

Źrodła

I. Pospiszyl, Przemoc w rodzinie, WSiP, Warszawa 1994, s. 14.

4 J. Rudniański, Klasyfikacja, źródła i ocena przemocy w stosunkach międzyludzkich. Zarys ogólny,

B. Hołyst (red.), Przemoc w życiu codziennym, Cinderella Books, Warszawa 1997, s. 5.

Łuba, Przemoc – definicja, rodzaje, gdzie szukać pomocy, http://www.ptsr.nazwa.pl/files/O%20przemocy%20Psycholog.pdf

J. Jabłoński, J. Kusek, W. Hanuszewicz, Przemoc i jej różnorodne formy, http://trijar.republika.pl/

11 J. R. Ackerman, S. Pickering, Zanim będzie za późno: przemoc i kontrola w rodzinie, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2002, s. 160.

Za: J. Mazur, Przemoc w rodzinie, teoria i rzeczywistość, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2006, s. 54.w rodzinie. Komentarz, Lex a Wolters Kluwer business, Warszawa 2012, s. 17–1

M. Łuba, op. cit. Zob. też: Kampania Biała Wstążka, Wyłącz przemoc włącz myślenie, Wrocławska

Kampania Przeciwko Przemocy, Wrocław 2016, s. 2.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *