Jak wynika z raportu europejskiego biura Światowej Organizacji Zdrowia (WHO Europe) pracownicy służby zdrowia i opieki starzeją się. Najgorsze są dane dotyczące lekarzy — te statystyki wprost przerażają.
Raport stanowi analizę stanu pracowników służby zdrowia i opieki w europejskim regionie WHO, który obejmuje 53 kraje. Obraz jest niepokojący.
„Wszystkie kraje europejskiego regionu WHO borykają się z poważnymi problemami związanymi z personelem medycznym i opiekuńczym”, czytamy w raporcie, który koncentruje się na lekarzach, pielęgniarkach, położnych, stomatologach, farmaceutach i fizjoterapeutach. „To nie są nowe wyzwania, ale pandemia COVID-19 zaostrzyła problemy i wykreowała nowe”.
Wiele krajów boryka się z brakiem personelu, a sytuacja jest niepokojąca, ponieważ wysiłki na rzecz zastąpienia emerytowanych pracowników służby zdrowia są „nieoptymalne”, stwierdza raport. Biorąc to wszystko pod uwagę, WHO Europe wzywa kraje do zwiększenia działań w zakresie szkolenia, rekrutacji i zatrzymywania pracowników — ponieważ prawdopodobnie sytuacja się pogorszy.
„Potrzebne będą dalsze wysiłki na rzecz poprawy sytuacji, aby poradzić sobie z oczekiwanym wzrostem liczby osób odchodzących z pracy z powodu wypalenia zawodowego, złego stanu zdrowia i ogólnego niezadowolenia związanego z COVID-19. Takie wysiłki są fundamentalnie ważne dla utrzymania wystarczającej liczby pracowników służby zdrowia, aby poradzić sobie z rosnącymi zaległościami spowodowanymi pandemią” – piszą autorzy.
Brak rozwiązania wielu presji wywieranych na siłę roboczą – w tym niedoborów personelu, nieatrakcyjnych warunków pracy i braku planowania strategicznego – może prowadzić do tragicznych konsekwencji, ostrzega Hans Kluge, dyrektor regionalny WHO na Europę.
„Wszystkie te zagrożenia stanowią tykającą bombę zegarową, która, jeśli nie zostanie rozwiązana, prawdopodobnie doprowadzi do złych wyników zdrowotnych na całym świecie, długiego czasu oczekiwania na leczenie, wielu zgonów, którym można by zapobiec, a potencjalnie nawet załamania systemu opieki zdrowotnej” – powiedział Kluge.
Europejscy pracownicy służby zdrowia i opieki starzeją się, a dane liczbowe są szczególnie przerażające, jeśli chodzi o lekarzy.
W 13 z 44 krajów, z których dostępne są dane, co najmniej 40 proc. lekarzy ma 55 lat lub więcej. Dla porównania z 36 krajów, w których takie dane dotyczą pielęgniarek, tylko cztery mają siłę roboczą, w której 40 proc. pielęgniarek ma 55 lat lub więcej.
Nigdzie dojrzewanie kadry lekarskiej nie jest tak widoczne jak we Włoszech, gdzie ponad 56 proc. lekarzy ma 55 lat lub więcej. W innych krajach UE liczba starzejących się lekarzy jest również wysoka. Problem widać m.in. na Łotwie, w Estonii, na Węgrzech, w Niemczech, Bułgarii, Francji, Belgii, Luksemburgu i na Litwie.
Kraje UE kształcą różną liczbę absolwentów kierunków związanych z opieką zdrowotną. Jednak wyzwaniem – zaostrzonym przez pandemię – jest również ich utrzymanie. Autorzy przytaczają przykłady lekarzy i pielęgniarek z Rumunii przenoszących się do pracy w krajach o wyższych dochodach, takich jak Francja, Włochy i Hiszpania.
Zalecenia zawarte w raporcie dotyczące sprostania licznym wyzwaniom pracowników służby zdrowia i opieki obejmują tworzenie warunków pracy, które promują zdrową równowagę między życiem zawodowym a prywatnym, aby przyciągnąć i zatrzymać pracowników, a także wspierać wykorzystanie narzędzi cyfrowych w celu wsparcia siły roboczej. Jednak rozwiązanie nie jest tak proste, jak zatrzymanie pracowników — chociaż to pomaga. Kluczem jest również zobaczenie, dokąd idą i co robią.
„Większość krajów boryka się z problemem eliminacji tzw. pustyń medycznych, czyli obszarów, na których ludność ma niewystarczający dostęp do [pracowników służby zdrowia] i usług zdrowotnych. Zwykle znajdują się one na obszarach wiejskich, odległych lub odizolowanych, ale istnieją również w niektórych środowiskach miejskich, często w strefach ubóstwa” – piszą autorzy raportu.