Przed Państwem kolejna cześć praktycznego słowniczka, który wyjaśnia podstawowe pojęcia i określenia, których warto używać, jeśli chcemy mówić i pisać językiem szacunku.

C i D

Cispłciowość
zgodność między→tożsamością płciową i płcią metrykalną (oznaczoną przy urodzeniu). Osoby cispłciowe identyfikują się z płcią rozpoznaną u nich przy urodzeniu i wpisaną w dokumenty.

Chrystianofobia
typ postawy cechującej się lękiem, nie- nawiścią i brakiem →tolerancji wo- bec chrześcijan i chrześcijanek. Przykładami chrystianofobii są: akty agresji, →nietolerancji i →marginalizacji społecznej, prześladowania o charakterze werbalnym i/lub fizycznym skierowane przeciwko osób wyznania chrześcijańskiego. Forma →dyskryminacji ze względu na wyznawaną religię.

Cudzoziemiec, cudzoziemka
osoba nieposiadająca obywatelstwa państwa, w którym przebywa. Żeby mieszkać w Polsce, osoba ta musi po- siadać legalny pobyt (uregulowany status pobytowy), a żeby pracować, musi dodatkowo posiadać zezwolenie na pracę (lub być zwolniona z obowiązku jego posiadania). W debacie publicznej rozpowszechnia się pojęcie →migrant i migrantka, które są uważane za najbardziej neutralne.

Coming out
określenie pochodzące od angielskiego “to come out of the closet” – oznacza- jącego “wyjść z szafy”. Oznacza proces ujawniania własnej →orientacji seksu- alnej lub →tożsamości płciowej. Za- miast tego określenia można użyć terminu: ujawnienie się.

Dyskryminacja nierówne, a zarazem nieuzasadnione
i niesprawiedliwe (krzywdzące) traktowanie osoby z powodu jej rzeczywistej lub domniemanej przynależności do określonej grupy lub kategorii spo- łecznej (społecznej, demograficznej, itp.) albo posiadania pewnych cech i charakterystyk (wyglądu, zaintereso- wań, itp.). Dyskryminacja przejawia się w działaniach wobec określonych jednostek i grup osób, prowadząc do sytuacji, w której są one pozbawione do- stępu do dóbr, możliwości i wartości cenionych społecznie. Każde takie działanie stanowi naruszenie zasady →równego traktowania i jest naruszeniem podstawowych wolności i →praw człowieka. Dyskryminacja ma miejsce, gdy pomiędzy osobami występuje relacja władzy (zależności), to znaczy, że jedna osoba może zdecydować o tym, czy inna osoba/osoby będą miały dostęp do zasobów czy usług takich jak: praca, szkolenia, awans zawodowy, możliwość przejazdu środkiem transportu, informacja i inne.

Dyskryminacja bezpośrednia dyskryminacja interpersonalna, czyli sytuacja, w której osoba ze względu na jakąś swoją cechę jest traktowana niesprawiedliwie, mniej korzystnie niż inne osoby znajdujące się w porówny- walnej sytuacji, a które takiej cechy nie mają. Przykładem dyskryminacji bezpo- średniej jest sytuacja, gdy kandydatura →cudzoziemki posiadającej zezwole- nie na pracę w Polsce i mającej kwali- fikacje do pracy na danym stanowisku, o które się ubiega, zostaje w procesie rekrutacji odrzucona przez pracodaw- cę z powodu pochodzenia narodowego kandydatki.

Dyskryminacja pośrednia
sytuacja, gdy pozornie neutralna praktyka, postanowienie prawne lub przyjęte kryterium w rzeczywistości stawia w gorszej sytuacji wszystkie lub większość osób należących do danej grupy. Wyjątkiem są okoliczności, gdy taka praktyka, postanowienie lub kryterium są usprawiedliwione słusznym celem, oraz że środki do osiągnięcia takiego celu są właściwe i konieczne.

Dyskryminacja przez asocjację
dyskryminowanie osoby, która choć sama nie jest nosicielem cechy praw nie chronionej, to jednak ze względu na więź łączącą ją z taką osobą doświadcza nierównego traktowania, np. odmowa zatrudnienia nauczycielki w szkole podstawowej ze względu na to, że jej syn jest →osobą transpłciową.

Dyskryminacja przez asumpcję
dyskryminowanie osoby, która mylnie odbierana jest jako przynależąca do danej grupy. Przykładem jest sytuacja, gdy osoba o kolorze skóry innym, niż biały, jest odbierana jako →cudzoziemiec, cudzoziemka, a nie jako osoba pocho- dzenia polskiego, i z tego powodu jest gorzej traktowana.

Dyskryminacja wielokrotna sytuacja, gdy różnicujące, nierówne traktowanie danej osoby ma miejsce ze względu na wiele czynników (gdy wy- stępują one równocześnie, mówimy
o dyskryminacji krzyżowej), np. przyna- leżność do określonej grupy społecznej, pochodzenie etniczne, narodowość, płeć itp.

Dyskryminacja ze względu na niepełnosprawność
jakiekolwiek różnicowanie, wykluczanie lub ograniczanie ze względu na →nie- pełnosprawność, którego celem lub skutkiem jest naruszenie lub zniwecze- nie uznania, korzystania z lub wyko- nywania wszelkich →praw człowieka
i podstawowych wolności w dziedzinie polityki, gospodarki, społecznej, kultu- ralnej, obywatelskiej lub w jakiejkolwiek innej, na zasadzie równości z innymi osobami. Obejmuje to wszelkie przeja- wy dyskryminacji, w tym odmowę ra- cjonalnego usprawnienia.

Dyskryminacja ze względu na orientację seksualną i/lub tożsamość płciową
→dyskryminacja, →heteroseksizm, →homofobia, →bifobia, →transfobia.
Dyskryminacja ze względu na przekonania religijne oraz bezwyznaniowość
→dyskryminacja, →antysemityzm, →chrystianofobia, →islamofobia.

Dyskryminacja ze względu na światopogląd
krzywdzące, poniżające bądź wyklucza- jące działania podejmowane w stosun- ku do osoby, która wyraża publicznie swój →światopogląd wynikający z przy- jętego przez siebie systemu przekonań, postaw, ocen i norm dotyczących na- tury świata, miejsca człowieka w spo- łeczeństwie, sensu życia oraz wynika- jącej z niego hierarchii podejmowanych działań.