my do czynienia z neurologicznym kryzysem zdrowotnym – mówi dr Michelle Monje, neurolożka z Uniwersytetu Stanforda, która badała zaburzenia poznawcze związane zarówno z chemioterapią, jak i koronawirusem.

Mgła mózgowa może być również objawem choroby; może wystąpić z boreliozą, toczniem i stwardnieniem rozsianym, po leczeniu raka lub nawet podczas szczególnie silnego przeziębienia. W ostatnich latach termin ten stał się również ściśle związany z upośledzeniem funkcji poznawczych, którego doświadcza wiele osób podczas walki z COVID-19 lub po niej. Około 20 do 30 proc. pacjentów z COVID-em ma mgłę mózgową, która utrzymuje się lub rozwija w ciągu trzech miesięcy po początkowej infekcji. Ponad 65 proc. osób z długim COVID-em zgłasza również objawy neurologiczne.

Niektórzy ludzie doświadczają formy mgły mózgowej po spożyciu dużego posiłku, w szczególnie stresujących okresach życia lub podczas dużych zmian hormonalnych, takich jak ciąża lub menopauza.

– Mamy do czynienia z neurologicznym kryzysem zdrowotnym – mówi dr Michelle Monje, neurolożka z Uniwersytetu Stanforda, która badała zaburzenia poznawcze związane zarówno z chemioterapią, jak i z koronawirusem.

Kiedy zgłosić się do lekarza?

Mgła mózgowa może być frustrująca i niepokojąca bez względu na to, czego jest skutkiem. – Problemy poznawcze mogą się pojawiać i zanikać – mówi Jacqueline Becker, neuropsycholożka kliniczna w szpitalu Mount Sinai w Nowym Jorku.

Jednak jeśli twoje objawy utrzymują się przez kilka tygodni lub utrudniają ci życie, powinieneś zasięgnąć porady lekarskiej. – Są ludzie, którzy mogą kontynuować pracę i normalne życie i tylko potrzebują  częstszych przerw między zadaniami – tłumaczy dr Becker. I dodaje: – Ale są też osoby, które stają się całkowicie niepełnosprawne intelektualnie.

Jak diagnozuje się mgłę mózgową?

Badania pokazują, że mgła mózgowa może wpływać na niektórych ludzi miesiącami i zaburzać wiele aspektów ich życia w porównaniu ze zwykłą ospałością lub zapominaniem.

Wpływa ona na funkcje wykonawcze – zestaw umiejętności niezbędnych między innymi do planowania, organizowania informacji, podążania za wskazówkami i wielozadaniowości. 

– Kiedy funkcja wykonawcza mózgu słabnie, często wpływa to na kilka dziedzin zdolności poznawczych – wyjaśnia dr Becker. Wielu klinicystów woli używać terminu „upośledzenie funkcji poznawczych”, aby nadać większą medyczną rangę temu, przez co przechodzą pacjenci. Uważają oni, że należy rozpocząć diagnozowanie takich osób od badań poznawczych stosowanych do pomiaru funkcji wykonawczych w chorobach takich jak demencja.

Naukowcy odkryli, że bardziej powszechną przyczyną zamglenia mózgu u pacjentów z COVID, a także tych, którzy zostali zakażeni innymi wirusami, takimi jak HIV czy ebola, a nawet ci, którzy przechodzą chemioterapię z powodu raka, jest stan zapalny. Silny i nieuzasadniony wzrost aktywności komórek odpornościowych, które mogą siać spustoszenie w mózgu i w ciele.

Jak się pozbyć mgły mózgowej?

Dr Hellmuth uważa, że nawet jeśli lekarze nie mogą znaleźć fizycznej przyczyny mgły mózgowej, istnieją kroki, które pacjent może podjąć, aby sobie pomóc.

* Zacznij od zarządzania codziennymi zadaniami. Rób notatki i ustawiaj alarmy, aby nie przegapić spotkań. Rób regularne przerwy podczas długich projektów, aby lepiej skupić się na wykonywaniu zadań. Możesz także spróbować śledzić swoje codzienne czynności, używając aplikacji na telefonie lub po prostu notatnika, aby ustalić, o jakich porach dnia czujesz największy przypływ energii. Zarezerwuj ten czas na wykonanie trudniejszych lub bardziej skomplikowanych zadań.

* Lekarz może zasugerować zmianę stylu życia. Chodzi o to, by poprawić ogólny stan zdrowia i polepszyć przypływ energii. – Staramy się zachęcać do ćwiczeń wspomagających układ sercowo-naczyniowy, dobrej diety, snu i aktywności społecznych, o których wiadomo, że są korzystne dla mózgu – wyjaśnia dr Hellmuth. Aktywność fizyczna może poprawiać zdolność koncentracji, a także zwiększa łączność neuronową i tworzenie pamięci. Jeśli nie masz ochoty na rygorystyczne treningi, spróbuj robić je małymi porcjami, aby powoli budować sprawność aerobową. Upewnij się, że jesteś nawodniony i jedz różnorodne produkty bogate w witaminy i przeciwutleniacze.

* Skontaktuj się z przyjaciółmi i rodziną. Badania wykazały, że utrzymywanie bogatej sieci społecznościowej nie tylko pomaga zmniejszyć stres w trudnych chwilach, ale też zwiększa stymulację intelektualną i poprawia zdrowie mózgu.

* Staraj się lepiej wypoczywać. Oczywiście, łatwiej to powiedzieć, niż zrobić w przypadku pacjentów zestresowanych swoją chorobą lub doświadczających zmian życiowych. Spróbuj jednak maksymalnie zrelaksować umysł w nocy. Odłącz elektronikę i stwórz spokojne środowisko do odpoczynku.

Dr Monje mówi, że niektórzy pacjenci czuli się lepiej po lekach stosowanych w leczeniu m.in. ADHD. Trwają badania kliniczne leków, które pomagają w zaburzeniach poznawczych związanych z chemioterapią. Mogą one w przyszłości zapewnić nowe metody leczenia.

Zespół dr Becker z Mount Sinai prowadzi próbę kliniczną rehabilitacji poznawczej w nadziei, że okaże się, iż można będzie nauczyć mózg przebudowywania się i zmniejszania objawów mgły mózgowej. 

Rehabilitacja obejmuje naukę i ćwiczenie umiejętności poprawiania pamięci i uwagi, a także trening regulacji emocji. – Mózg jest niezwykle plastyczny. Istnieją istotne dowody na to, że może uleczyć się po urazach i udarach, co daje mi nadzieję, że powrót do zdrowia po mgle mózgowej jest możliwy – podsumowuje dr Becker.

_______

Ten artykuł pierwotnie ukazał się w „The New York Times”

© 2022 The New York Times Company